ساخت مستند شاید یکی از ارزشمندترین کارهایی باشد که هر فردی بخواهد با دوربین عکاسی و یا فیلم برداری خود، اینکار را انجام دهد. این فرایند جزء دسته‌ی فیلم سازی محسوب می‌شود که چالش های بسیار زیادی در آن نهفته شده است. فیلمسازی درواقع یک علم نیست، بلکه یک هنر است. شما تنها با اکتفا به مطالعه و خواندن مطالب مستند سازی و یا فیلمسازی نمی‌توانید به یک فیلمساز حرفه‌ای و موفق تبدیل شوید.
تلاش، تمرین، بکارگیری خلاقیت و داشتن برنامه‌ریزی مناسب، 4 اصل بسیار مهم در این حوزه است. ابتدا باید موضوعی که قصد دارید از آن مستند تهیه کنید را انتخاب کنید. این موضوع برای آنکه بتواند مخاطبان را به خود جذب کند باید دارای نکات و مفهومی باشد که موجب افزایش آگاهی بیننده گردد. تهیه مستند از بدیهیات و مواردی که اکثر جامعه از آن اطلاعات نسبتاً کافی دارد، اصلاً کار مناسبی نیست. این نوع مستند ها برای مخاطبان بسیار خسته و کسل کننده خواهد بود.
درواقع مستند به نمایش اوضاع اجتماعی، سیاسی یا فرهنگی یک جامعه می‌پردازد. حال این جامعه می‌تواند در مورد مردم یک کشور باشد و یا انواع گونه های حیوانی یا گیاهی باشد. افرادی که به مستند سازی می‌پردازند، این پروسه را به گونه‌ای فیلمبرداری می‌کنند که مخاطب در هنگام تماشای آن احساس کند که خود در آنجای قرار دارد. به بیان دیگر، انگار که دوربین فیلمبرداری همان چشمان بیننده است. اگر به فیلمبرداری و مستند سازی علاقه مند هستید باید تمام نکات صفر تا صد تهیه مستند را آموزش ببینید. در ادامه به معرفی نکاتی می‌پردازیم که می‌توانند در این مسیر بسیار به شما کمک نمایند.
نکات مهم در ساخت مستند
ساخت مستند یکی از چالش برانگیز و سخترین کارهایی است که در حوزه هنرهای تصویری وجود دارد. تنها با دیدن چند مستند نباید تصور کنید که این کار بسیار آسان هست و شما نیز براحتی با کمی تجهیزات اولیه میتوانید این کار را انجام دهید. بهتر است قبل از مستند سازی تمامی مراحل ساخت آن را فرا بگیرید تا در هنگام کار دچار مشکل نشوید. این نکات عبارتند از:
1. مشخص کردن یک موضوع و یا داستان خاص
اولین و مهمترین قدم در مستندسازی، انتخاب موضوع است. این موضوع علاوه بر آنکه باید هیجان انگیز و جذاب باشد باید بتواند نکته و یا آگاهیی را به مخاطب برساند. برای انتخاب موضوع جهت وارد شدن به صنعت مستند سازی، بهتر است موضوعی را انتخاب کنید که به آن علاقه دارید و داستانش شما را جذب خود کند.
افراد زیادی وجود دارند که بدون تفکر درمورد موضوع مستند و تنها براساس سلایق مردم اقدام به مستندسازی می‌کنند. اینکار اصلاً درست نیست. شما باید قبل از هرکس خودتان جذب موضوع مستندتان بشوید. در غیر این این صورت سختی ها و چالش های کار بر شما چیره شده و سریعاً از ادامه‌ی ساخت آن دست خواهید کشید.
2. داشتن برنامه ریزی مناسب
چگونگی نحوه بیان مستند از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مسیر باید مواردی مانند نوع ساختار، شخصیت های اصلی، لوکیشن های مناسب، نکات اصلی داستان، تعیین بودجه و … را انتخاب و مشخص کنید. شما برای هرکدام از موارد نام برده شده باید یک برنامه ریزی مناسب و استراتژی اساسی داشته باشید و مطابق با آن قدم بردارید.
چراکه ممکن است در این راه با صد ها نفر مصاحبه کنید به مکان های مختلف بروید و خیلی موارد دیگر را انجام دهید اما به نتیجه اساسی نرسید. در نتیجه تنها وقت و هزینه خود را از دست خواهید داد و چیز جز خستگی برای شما باقی نخواهد ماند.
3. انتخاب صحیح تجهیزات لازم
به این دلیل در این مطلب به معرفی تجهیزات اساسی در مستندسازی نمی‌پردازیم چون برای ساخت مستند از هر مکان، موضوع و یا سبک، تجهزیات بسیار متفاوتی احتیاج است. در نتیجه نمی‌توان بهترین تجهیزات را به صورت کلی بیان کرد. اما در انتخاب تجهیزات باید دو اصل را در اولویت قرار بدهید که شامل:
- باید وسایلتان را متناسب با زمان و مکانی که می‌خواهید فیلمبرداری کنید انتخاب نمایید. برای مثال برای فیلمبرداری در خیابان، یک دوربین جمع و جور برای شما کافی است.
- حتما دوربین های فول فریم باکیفیت استفاده کنید.
4. داشتن بک‌آپ از کارهای خود
تهیه و ساخت پروژه های مستند اغلب در طی هفته ها یا ماه ها زمان می‌برد و این احتمالاً به معنای هزاران عکس یا فیلم می‌باشد. براین اساس فایل ها و اطلاعات خود را مرتب کنید و از همه‌ی آنها بک‌آپ داشته باشید. از این طریق در صورت بوجود آمدن هرگونه مشکل میتوانید مطمئن باشید که فایلی را از دست نخواهید داد و همه چیز طبق برنامه پیش می‌رود.
5. داشتن وقت کافی
شرح یک داستان یا یک واقعه کامل و جامع نیاز به زمان و انرژی زیاد و همچنین سرمایه گذاری هنگفتی دارد. اگر به تازگی کار خود را در این زمینه شروع کرده‌اید، بهتر است یک پروژه در نزدیکی خانه یا محل زندگی‌تان در نظر بگیرید. با این کار در هزینه های سفر صرفه جویی می کنید و زمان بیشتری در اختیار خواهید داشت.
6. ویرایش بهترین عکس ها و فیلم های گرفته شده
بعد از تمام شدن پروژه عکسبرداری یا فیلمبرداری‌تان مطمئناً هزاران فایل در اختیار خواهید داشت. باید این فایل ها را تک به تک با دقت نگاه کرده و آنها را بررسی کنید. در آخر بهترین آنها را گلچین کنید. البته اینکار نیاز به صبر و حوصله بسیار می‌خواهد پس نهایت دقت خود را بکار برده و در آن شتاب نداشته باشید.
بعد از انتخاب فایل ها، آنها را براساس داستانی که تعیین کرده بودید ویرایش کنید. توجه داشته باشید که در هنگام ویرایش تمام هنر و خلاقیت خودتان را بکار ببرید تا زحماتتان با یک ادیت ضعیف از بین نرود.
7. توزیع کردن
بعد از آنکه فایل های خود را ویرایش کردید حال زمان آن رسیده که مستند خود را منتشر کنید. سعی کنید کمی هزینه برای تبلیغ مستندتان خرج کنید و راه های مختلف برای نشر مستندتان را بکار ببرید تا به خوبی دیده شود و محبوب شود.
